दिवाळीमुळे होणाऱ्या प्रदूषणावर निबंध - Divalimule Honarya Pradushanavar Nibandh

दिवाळीमुळे होणाऱ्या प्रदूषणावर निबंध

    वर्ष भर आपण ज्याची वाट पाहतो ,असा हा दिवाळी सण सर्वांसाठी उत्सवाचा सण आहे. या सणांनीम्मित आपण आपल्या मित्रांना आणि नातेवाईकांना भेटतो. सर्वत्र उत्साहाचे आणि आनंदाचे वातावरण असते.

    दिवाळी हा सण हिंदू धर्मातील प्रमुख सणांपैकी एक आहे. तो दरवर्षी मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. या वेळी लोक मेणबत्त्या आणि दिव्यांनी घरे, बाजार आणि दुकाने सजवतात, रांगोळी काढतात आणि मिठाई तयार करतात. मित्र आणि नातेवाईकांना भेटणे, भेटवस्तू देणे, लक्ष्मी आणि गणेशाची पूजा करणे आणि फटाके फोडणे हे दिवाळी सणाचे मुख्य भाग आहेत.

    हे सर्व उपक्रम शतकानुशतके आपल्या परंपरेचा भाग आहेत, परंतु फटाके वाजवण्याची प्रथा खूप नंतर सुरू झाली. दिवाळी सणाचा आनंद दाखवण्यासाठी असे केले जात असले तरी ही चांगली गोष्ट नाही कारण यामुळे दिवाळी सणाचे सौंदर्य हिरावून घेते आणि टीकेमुळे या सणाची विश्वासार्हताही कमी होते. यासोबतच फटाक्यांमुळे पृथ्वीच्या प्रदूषणाची पातळीही वाढते.

 

1.वायू प्रदूषण

    दिवाळीच्या सणात हवेतील प्रदूषणाची पातळी लक्षणीयरीत्या वाढते. फटाके जाळल्यामुळे निघणाऱ्या धुरामुळे हवा खूप प्रदूषित होते. त्यामुळे लोकांना श्वास घेण्यास खूप त्रास होतो. मोठ्या प्रमाणात फटाके जाळण्याचा हा परिणाम दिवाळीनंतर अनेक दिवस कायम राहतो. त्यामुळे अनेक आजार उद्भवतात आणि त्यामुळे फुफ्फुसांवर सर्वाधिक परिणाम होतो.

 

2.जमीन प्रदूषण

    जळालेल्या फटाक्यांच्या तुकड्यांमुळेही जमीन प्रदूषणाचा प्रश्न निर्माण झाला असून ते साफ करण्यासाठी अनेक दिवसांचा कालावधी लागतो. यातील बरेच तुकडे नॉन-बायोडिग्रेडेबल असतात आणि त्यामुळे त्यांची विल्हेवाट लावणे इतके सोपे नसते आणि कालांतराने ते अधिक विषारी बनतात आणि जमिनीच्या प्रदूषणाचे प्रमाण वाढवतात.

 

3.ध्वनी प्रदूषण

    दिवाळीच्या काळात ध्वनी प्रदूषण शिगेला पोहोचते. फटाके केवळ प्रकाशच पसरवत नाहीत तर मोठ्या प्रमाणात धूर आणि ध्वनी प्रदूषणही करतात. जे प्रामुख्याने वृद्ध, विद्यार्थी, प्राणी आणि आजारी लोकांसाठी अनेक गंभीर समस्या निर्माण करतात. फटाक्यांचा मोठा आवाज खूप त्रासदायक आहे. फटाक्यांच्या जोरदार स्फोटांमुळे जनावरांचे हाल होतात.

 

लोकांवर प्रभाव

    प्रदूषणाची पातळी जसजशी वाढत जाते, तसतसा त्याचा मानवी आरोग्यावरही विपरीत परिणाम होतो. हवा नकारात्मक प्रदूषकांनी भरलेली असते, ज्यामुळे लोकांना श्वासोच्छवासाचा त्रास, फुफ्फुसात रक्तसंचय, डोळ्यांमध्ये जळजळ, डोळे लाल होणे आणि त्वचेशी संबंधित आजार होतात. ज्या लोकांना आधीच दमा आणि हृदयविकार यांसारख्या आजारांनी ग्रासले आहे त्यांना फटाक्यांमुळे होणाऱ्या प्रदूषणाचा सर्वाधिक फटका बसतो. त्यामुळे त्यांना श्वास घेणे कठीण झाले आहे. याशिवाय ध्वनीप्रदूषणामुळे दिवाळीचा आनंदाचा सण उदास होतो. फटाक्यांमुळे निर्माण होणाऱ्या आवाजामुळे लोकांमध्ये बहिरेपणाची समस्याही उद्भवू शकते.

 

प्राण्यांवर परिणाम

    दिवाळीच्या काळात वाढलेल्या वायू प्रदूषणामुळे माणसांप्रमाणेच प्राण्यांनाही अनेक समस्यांना तोंड द्यावे लागते. त्यांना श्वास घेणे कठीण होते आणि यासोबतच त्यांना इतर अनेक आजारांना सामोरे जावे लागते. याशिवाय फटाक्यांमुळे निर्माण होणाऱ्या ध्वनिप्रदूषणाचेही त्यांच्यावर अनेक नकारात्मक परिणाम होतात. फटाके फोडताना होणार्‍या मोठ्या आवाजापासून वाचण्यासाठी हे निष्पाप जीव घाबरून इकडे तिकडे धावताना दिसतात.

दिवाळीत प्रदूषण नियंत्रणासाठी उपाययोजना

    दिवाळीच्या दिवशी प्रदूषणावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी काही महत्त्वाचे उपाय.

    मुलांना शिक्षित करा

    मुलांना फटाके वाजवण्याबद्दल सर्वात जास्त उत्सुकता असते. दिवाळीच्या एक दिवस आधी मुले फटाके फोडायला लागतात. यासाठी पालकांनी मुलांना या समस्येची जाणीव करून दिली पाहिजे आणि त्यांच्या नकारात्मक परिणामांबद्दल त्यांना जागरूक केले पाहिजे आणि कोणतेही कारण न देता केवळ नकार देऊ नये. आजकालची मुलं खूप हुशार आहेत आणि हे जर त्यांना समजावून सांगितलं तर नक्कीच समजेल की आपण फटाके का फोडू नयेत.

फटाक्यांवर बंदी

    सरकारने यासाठी कठोर कारवाई करून फटाक्यांच्या उत्पादनावर बंदी घालावी. दिवाळीदरम्यान निर्माण होणाऱ्या प्रदूषणावर नियंत्रण ठेवण्याचा हा सर्वात प्रभावी मार्ग ठरू शकतो. सरकारी हस्तक्षेपाशिवाय ही समस्या आटोक्यात येऊ शकत नाही. हे शक्य नसेल तर किमान फटाके उत्पादनाचे प्रमाण आणि दर्जा नियंत्रित करणे आवश्यक आहे. जास्त वायू आणि ध्वनी प्रदूषण करणाऱ्या फटाक्यांवर बंदी घालण्यात यावी.

कमी आवाज आणि कमी धूर असलेले फटाके

    फटाके जाळायचे असतील तर किमान ते काळजीपूर्वक निवडले पाहिजेत. जे फटाके जास्त धूर आणि मोठा आवाज करत नाहीत ते फटाके निवडणे चांगले आहे.

निष्कर्ष

    आपण जबाबदार नागरिकासारखे वागले पाहिजे आणि फटाके पेटवण्यासारखी मूर्ख सवय सोडून दिली पाहिजे. हीच ती वेळ आहे जेव्हा आपण हे समजून घेतले पाहिजे की फटाके जाळणे म्हणजे सण साजरा करणे नव्हे तर प्रदूषणाला चालना देणे, ज्यामुळे आपल्या ग्रहाची गंभीर हानी होत आहे.

 

दिवाळीच्या प्रदूषणापासून कसे वाचायचे?
दिवाळीचा पर्यावरणावर कसा परिणाम होतो
दिवाळीमुळे कोणते प्रदूषण होते?